Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb κατέγραψε μια εκπληκτική νέα εικόνα του γειτονικού Γαλαξία Σομπρέρο, αποκαλύπτοντας μια προοπτική που μοιάζει αρκετά διαφορετική από το μεξικάνικο καπέλο με το φαρδύ γείσο από το οποίο πήρε το όνομά του.
Η εικόνα που τραβήχτηκε με το υπέρυθρο όργανο MIRI (Mid-Infared Instrument) του διαστημικού παρατηρητηρίου, αναδεικνύει τον εσωτερικό δίσκο του γαλαξία, αντί να τον σκεπάζει η λάμψη του πυρήνα όπως συμβαίνει στις εικόνες ορατού φωτός που λαμβάνονται με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.
Ο γαλαξίας – γνωστός και ως Messier 104 ή M104 – βρίσκεται στον αστερισμό της Παρθένου, περίπου 30 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Ο Γάλλος αστρονόμος και κυνηγός κομητών Pierre Méchain τον ανακάλυψε το 1781 και τον ονόμασε προς τιμήν του συνάδελφού του Charles Messier, ο οποίος ήταν διάσημος για την καταγραφή αστρικών σμηνών και νεφελωμάτων.
Τα ευαίσθητα όργανα του Webb μπορούν να ανιχνεύσουν ουράνια αντικείμενα μέσω διαφορετικών μηκών κύματος υπέρυθρου φωτός, το οποίο είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι, για να αποκαλύψουν μέχρι πρότινος αθέατες λεπτομέρειες του σύμπαντος.
«Αστρικό φυτώριο»
Οι λεπτομέρειες του Messier 104 που ανιχνεύονται από το MIRI αναδεικνύουν επίσης τον εξωτερικό δακτύλιο του γαλαξία, αποκαλύπτοντας πώς η σκόνη – ένα κρίσιμο συστατικό για ουράνια αντικείμενα όπως τα αστέρια και οι πλανήτες – είναι δομημένη και κατανεμημένη σε όλο τον γαλαξία.
Παλαιότερα, όταν το – αποσυρμένο πλέον – διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA παρατηρούσε τον Γαλαξία Σομπρέρο, ο εξωτερικός δακτύλιος φαινόταν λείος, αλλά οι νέες εικόνες του Webb αποκαλύπτουν έναν «σβολιασμένο» δακτύλιο σκόνης, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσε να είναι «αστρικό φυτώριο», δηλαδή περιοχή όπου γεννιούνται νέα αστέρια. Τα νέα στοιχεία επέτρεψαν επίσης στους αστρονόμους να εντοπίσουν στον εξωτερικό δακτύλιο μόρια που περιέχουν άνθρακα, όπως πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, κάτι που ενισχύει περαιτέρω την παραπάνω θεωρία.
Αλλά ο Γαλαξίας Σομπρέρο είναι αρκετά ήσυχος όσον αφορά τον σχηματισμό άστρων, σε σύγκριση με άλλους γαλαξίες όπως ο Messier 82. Στον τελευταίο γεννιούνται δέκα φορές περισσότερα αστέρια από τα περίπου 100 δισεκατομμύρια που υπάρχουν στον δικό μας γαλαξία.
Γιατί ενδιαφέρει τους αστρονόμους
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι δακτύλιοι του Γαλαξία Σομπρέρο παράγουν λιγότερο από μία ηλιακή μάζα αστεριών κάθε χρόνο, με μία ηλιακή μάζα να ισούται με τη μάζα του Ήλιου μας – ενώ ο γαλαξίας μας δημιουργεί περίπου δύο ηλιακές μάζες αστεριών ετησίως, σύμφωνα με τη NASA.
Η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία Σομπρέρο είναι επίσης λιγότερο ενεργή από εκείνες στο κέντρο άλλων γαλαξιών, καταναλώνοντας αργά υλικό από τον Messier 104 και απελευθερώνοντας ένα φωτεινό αλλά μικρό πίδακα ακτινοβολίας.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο για τους αστρονόμους είναι ότι ο Γαλαξίας Σομπρέρο είναι γεμάτος από 2.000 σφαιρωτά σμήνη, τα οποία είναι ομάδες εκατοντάδων χιλιάδων παλαιών άστρων που συγκρατούνται μεταξύ τους από τη βαρύτητα. Που σημαίνει ότι είναι το τέλειο μέρος για να διεξάγουν οι αστρονόμοι συγκριτικές μελέτες άστρων που έχουν την ίδια ηλικία αλλά διαφέρουν ως προς τη μάζα και άλλες πτυχές.
