Στα απέραντα βάθη του διαστήματος, 14.700 έτη φωτός μακριά από τον πλανήτη μας, ένα αινιγματικό ουράνιο αντικείμενο, γνωστό ως ASKAP J1832-0911, εκπέμπει σήματα που προκαλούν δέος και ερωτήματα στους επιστήμονες.
Το αντικείμενο αυτό, που ανήκει στην κατηγορία των μεταβατικών φαινομένων μακράς περιόδου (LPT), στέλνει παλμούς ραδιοκυμάτων και ακτίνων Χ διάρκειας δύο λεπτών, κάθε 44 λεπτά, σε μια συμπεριφορά που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ξανά στο παρελθόν.
Η ανακάλυψη, που δημοσιεύτηκε στις 28 Μαΐου 2025 στο περιοδικό Nature, έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Κέρτιν και του Διεθνούς Κέντρου Ραδιοαστρονομικής Έρευνας (ICRAR) στην Αυστραλία, με επικεφαλής τον αστρονόμο Ζιτένγκ Γουάνγκ.
Χρησιμοποιώντας το προηγμένο ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP, που βρίσκεται στην περιοχή των Γουατζάρι στη Δυτική Αυστραλία, η ομάδα εντόπισε το αντικείμενο, ενώ η ταυτόχρονη παρατήρηση από το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA αποκάλυψε την εκπομπή ακτίνων Χ, κάτι που καθιστά το ASKAP J1832-0911 μοναδικό στο είδος του.
«Η ανίχνευση ακτίνων Χ ήταν σαν να βρίσκεις βελόνα σε άχυρα», δήλωσε ο δρ Γουάνγκ, τονίζοντας την τυχαία σύμπτωση που επέτρεψε την παρατήρηση.
Το ASKAP J1832-0911, που βρίσκεται βαθιά στο Γαλαξιακό Επίπεδο, μια περιοχή πλούσια σε αστέρια, αέριο και σκόνη, εκπέμπει παλμούς εξαιρετικής φωτεινότητας, με τα ραδιοκύματα και τις ακτίνες Χ να συσχετίζονται χρονικά.
Αυτή η συμπεριφορά αψηφά τις υπάρχουσες θεωρίες της αστροφυσικής.
«Αυτό το αντικείμενο είναι εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε έχουμε δει», ανέφερε ο δρ Γουάνγκ, υπογραμμίζοντας ότι οι υπάρχουσες εξηγήσεις δεν επαρκούν για να περιγράψουν το φαινόμενο.
Οι επιστήμονες εξετάζουν δύο κύριες υποθέσεις: το αντικείμενο μπορεί να είναι ένα μάγναστρο (ο πυρήνας ενός νεκρού άστρου με ισχυρό μαγνητικό πεδίο) ή ένα δυαδικό σύστημα με έναν έντονα μαγνητισμένο λευκό νάνο, ένα αστέρι χαμηλής μάζας στο τέλος του κύκλου ζωής του.
Ωστόσο, καμία από αυτές τις θεωρίες δεν εξηγεί πλήρως την ταυτόχρονη εκπομπή ραδιοκυμάτων και ακτίνων Χ σε τόσο τακτά διαστήματα.
«Αυτή η ανακάλυψη μπορεί να υποδεικνύει έναν νέο τύπο φυσικής ή να αναδιαμορφώσει τα μοντέλα αστρικής εξέλιξης», πρόσθεσε ο δρ Γουάνγκ.
Η καθηγήτρια Νάντα Ρέα, δεύτερη συγγραφέας της μελέτης από το Ινστιτούτο Διαστημικής Επιστήμης στην Ισπανία, τόνισε ότι η ανίχνευση ακτίνων Χ προσφέρει κρίσιμα στοιχεία για την κατανόηση της φύσης αυτών των αντικειμένων.
«Η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχουν πολλά ακόμη τέτοια αντικείμενα στον γαλαξία μας», δήλωσε, καλώντας για περαιτέρω παρατηρήσεις.
Ενώ ορισμένες δημοσιεύσεις, όπως η εφημερίδα Daily Mail, έχουν συνδέσει τέτοια φαινόμενα με εικασίες περί εξωγήινης επικοινωνίας, η επιστημονική κοινότητα παραμένει επιφυλακτική.
Σύμφωνα με πρόσφατες αναρτήσεις στο X, οι επιστήμονες αποκλείουν την πιθανότητα τα σήματα να προέρχονται από ευφυή όντα, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι πρόκειται για επικοινωνιακό σήμα, όπως για παράδειγμα μοτίβα βασισμένα σε μαθηματικές ακολουθίες.
Αντ’ αυτού, η περιοδικότητα των 44 λεπτών πιθανότατα συνδέεται με τη φυσική κίνηση ενός συμπαγούς αντικειμένου, όπως η περιστροφή ή η τροχιά σε ένα δυαδικό σύστημα.
Η ανακάλυψη του ASKAP J1832-0911 ενισχύει τη σημασία του προγράμματος EMU (Εξελικτικός Χάρτης του Σύμπαντος), που διεξάγεται μέσω του τηλεσκοπίου ASKAP.
Από το 2022, έχουν εντοπιστεί περίπου δέκα LPT παγκοσμίως, με το ASKAP J1832-0911 να είναι το μόνο που εκπέμπει ταυτόχρονα ακτίνες Χ, προσθέτοντας ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ της αστροφυσικής.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ζιτένγκ Γουάνγκ και τη Νάντα Ρέα, σχεδιάζουν περαιτέρω παρατηρήσεις με το ASKAP και το Chandra για να συλλέξουν περισσότερα δεδομένα.
Η μελέτη του ASKAP J1832-0911, που βρίσκεται 14.700 έτη φωτός μακριά, μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην αστροφυσική, αποκαλύπτοντας ίσως την ύπαρξη άγνωστων μέχρι σήμερα ουράνιων φαινομένων.
