Ακόμη και με τα πρότυπα της Ιώ, του πιο ηφαιστειογενούς ουράνιου σώματος στο ηλιακό σύστημα, τα πρόσφατα γεγονότα που παρατηρήθηκαν στο φεγγάρι του Ιοβίου είναι ακραία.
Επιστήμονες με την αποστολή Juno της NASA ανακάλυψαν ένα ηφαιστειακό καυτό σημείο στο νότιο ημισφαίριο του φεγγαριού του Δία Io. Το καυτό σημείο δεν είναι μόνο μεγαλύτερο από τη λίμνη Superior της Γης, αλλά εκτοξεύει επίσης εκρήξεις έξι φορές τη συνολική ενέργεια όλων των σταθμών παραγωγής ενέργειας του κόσμου. Η ανακάλυψη αυτού του τεράστιου χαρακτηριστικού έρχεται από το όργανο Jovian Infrared Auroral Mapper (JIRAM) του Juno, το οποίο συνεισφέρει η Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία.
«Ο Juno είχε δύο πολύ κοντινές πτήσεις της Io κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης αποστολής του Juno», είπε ο κύριος ερευνητής της αποστολής, Scott Bolton του Southwest Research Institute στο Σαν Αντόνιο. «Και ενώ κάθε πέταγμα παρείχε δεδομένα για το βασανισμένο φεγγάρι που ξεπέρασαν τις προσδοκίες μας, τα δεδομένα από αυτήν την πιο πρόσφατη —και πιο μακρινή— πτήση πραγματικά μας έπληξαν το μυαλό. Αυτό είναι το πιο ισχυρό ηφαιστειακό γεγονός που έχει καταγραφεί ποτέ στον πιο ηφαιστειακό κόσμο στο ηλιακό μας σύστημα — οπότε αυτό πραγματικά λέει κάτι».
Η πηγή του βασανισμού της Ιώ: Δίας. Σχεδόν το μέγεθος της Σελήνης της Γης, η Io είναι εξαιρετικά κοντά στον αέριο γίγαντα μαμούθ και η ελλειπτική τροχιά του τον χτυπά γύρω από τον Δία μία φορά κάθε 42,5 ώρες. Καθώς η απόσταση ποικίλλει, το ίδιο συμβαίνει και με τη βαρυτική έλξη του πλανήτη, η οποία οδηγεί στην ανελέητη συμπίεση του φεγγαριού. Το αποτέλεσμα: τεράστια ενέργεια από τη θέρμανση με τριβή που λιώνει τμήματα του εσωτερικού του Io, με αποτέλεσμα μια φαινομενικά ατελείωτη σειρά από λοφία λάβας και τέφρα που εκτοξεύεται στην ατμόσφαιρά του από τα εκτιμώμενα 400 ηφαίστεια που αιωρούνται στην επιφάνειά του.
Κλείστε το Flybys
Σχεδιασμένο για να συλλαμβάνει το υπέρυθρο φως (το οποίο δεν είναι ορατό με το ανθρώπινο μάτι) που αναδύεται βαθιά μέσα στον Δία, το JIRAM διερευνά το καιρικό στρώμα του γίγαντα αερίου, κοιτάζοντας 30 έως 45 μίλια (50 έως 70 χιλιόμετρα) κάτω από τις κορυφές του σύννεφου. Αλλά από τότε που η NASA επέκτεινε την αποστολή του Juno, η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης το όργανο για να μελετήσει τα φεγγάρια Io, Europa, Ganymede και Callisto.
Κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης αποστολής του, η τροχιά του Juno περνά από την Io κάθε άλλη τροχιά, πετώντας πάνω από το ίδιο μέρος του φεγγαριού κάθε φορά. Προηγουμένως, το διαστημικό σκάφος έκανε κοντινές πτήσεις της Ιώ τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Φεβρουάριο του 2024, φτάνοντας σε απόσταση περίπου 1.500 χιλιομέτρων από την επιφάνειά του. Η τελευταία πτήση πραγματοποιήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2024, φέρνοντας το διαστημόπλοιο σε απόσταση περίπου 46.200 μιλίων (74.400 χιλιομέτρων) από το φεγγάρι, με το υπέρυθρο όργανο να εκπαιδεύεται στο νότιο ημισφαίριο της Io.
Η Ιώ Φέρνει τη Ζέστη
«Το JIRAM εντόπισε ένα συμβάν ακραίας υπέρυθρης ακτινοβολίας – ένα τεράστιο καυτό σημείο – στο νότιο ημισφαίριο της Io τόσο ισχυρό που κορέστηκε τον ανιχνευτή μας», δήλωσε ο Alessandro Mura, ένας από τους ερευνητές του Juno από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστροφυσικής στη Ρώμη. «Ωστόσο, έχουμε αποδείξεις ότι αυτό που εντοπίσαμε είναι στην πραγματικότητα μερικά θερμά σημεία σε κοντινή απόσταση που εκπέμπονται ταυτόχρονα, υποδηλώνοντας ένα τεράστιο υποεπιφανειακό σύστημα θαλάμου μάγματος. Τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι αυτή είναι η πιο έντονη ηφαιστειακή έκρηξη που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ίο».
Η επιστημονική ομάδα JIRAM εκτιμά ότι το στοιχείο που δεν έχει ακόμη κατονομαστεί εκτείνεται σε 40.000 τετραγωνικά μίλια (100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα). Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ ήταν η Io’s Loki Patera, μια λίμνη λάβας περίπου 7.700 τετραγωνικών μιλίων (20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων). Η συνολική τιμή ισχύος της ακτινοβολίας του νέου hot spot μετρήθηκε πολύ πάνω από 80 τρισεκατομμύρια watt.
Εικόνα Αυτό
Το χαρακτηριστικό καταγράφηκε επίσης από την κάμερα ορατού φωτός JunoCam της αποστολής. Η ομάδα συνέκρινε τις εικόνες της JunoCam από τις δύο προηγούμενες πτήσεις της Io με αυτές που συνέλεξε το όργανο στις 27 Δεκεμβρίου. σαφής. Τέτοιες αλλαγές στην επιφάνεια της Io είναι γνωστό στην κοινότητα της πλανητικής επιστήμης ότι σχετίζονται με θερμά σημεία και ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Μια έκρηξη αυτού του μεγέθους είναι πιθανό να αφήσει μακροχρόνιες υπογραφές. Άλλες μεγάλες εκρήξεις στην Ιο έχουν δημιουργήσει ποικίλα χαρακτηριστικά, όπως πυροκλαστικές αποθέσεις (συντιθέμενα θραύσματα βράχου που εκτοξεύθηκαν από ένα ηφαίστειο), μικρές ροές λάβας που μπορεί να τροφοδοτούνται από ρωγμές και αποθέσεις ηφαιστειακών λοφίων πλούσιες σε θείο και διοξείδιο του θείου.
Το Juno θα χρησιμοποιήσει μια επερχόμενη, πιο μακρινή πτήση της Io στις 3 Μαρτίου για να κοιτάξει ξανά το hot spot και να αναζητήσει αλλαγές στο τοπίο. Μπορεί επίσης να είναι δυνατές παρατηρήσεις με βάση τη Γη αυτής της περιοχής του φεγγαριού.
«Αν και είναι πάντα υπέροχο να βλέπεις γεγονότα που ξαναγράφουν τα βιβλία των ρεκόρ, αυτό το νέο hot spot μπορεί ενδεχομένως να κάνει πολλά περισσότερα», είπε ο Μπόλτον. «Το ενδιαφέρον χαρακτηριστικό θα μπορούσε να βελτιώσει την κατανόησή μας για τον ηφαιστειακό όχι μόνο στην Ιώ αλλά και σε άλλους κόσμους».
Περισσότερα για το Juno
Το Jet Propulsion Laboratory της NASA, ένα τμήμα του Caltech στην Πασαντένα της Καλιφόρνια, διαχειρίζεται την αποστολή Juno για τον κύριο ερευνητή, Scott Bolton, του Southwest Research Institute στο Σαν Αντόνιο. Το Juno είναι μέρος του Προγράμματος New Frontiers της NASA, το οποίο διαχειρίζεται στο Marshall Space Flight Center της NASA στο Huntsville της Αλαμπάμα, για τη Διεύθυνση Επιστημονικής Αποστολής του οργανισμού στην Ουάσιγκτον. Η Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία (ASI) χρηματοδότησε το Jovian InfraRed Auroral Mapper. Η Lockheed Martin Space στο Ντένβερ κατασκεύασε και λειτουργεί το διαστημόπλοιο. Διάφορα άλλα ιδρύματα στις ΗΠΑ παρείχαν πολλά από τα άλλα επιστημονικά όργανα για το Juno.
