Εναν «άγνωστο» δήμο της αρχαίας Αθήνας, τον Ποταμό καθύπερθεν, που ταυτίζεται με τη σημερινή περιοχή άνω του Ιλισσού, στην Πανεπιστημιούπολη, έδειξε στους αρχαιολόγους ένας δρόμος μήκους 22 μ. που ήρθε στο φως με αφορμή τις ανασκαφές που γίνονται για τη διάνοιξη του σταθμού Πανεπιστημιούπολη της γραμμής 4 του Μετρό.
Το νέο εύρημα θα είναι ορατό στους χρήστες του σταθμού, σύμφωνα με ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.
Η αρχαία οδός έχει κατεύθυνση ΒΔ – ΝΑ.
Το πλάτος της κυμαίνεται από 2,80μ. έως 2,65μ. και οριοθετείται από δύο αναλήμματα (τοίχους) που σώζονται σε ύψος περίπου 60 εκ.
Στην επιφάνειά της βρέθηκαν μεταξύ άλλων μία ασημένια γλαύκα (νόμισμα) του 450-404 π.Χ., ένα χάλκινο νόμισμα του Κωνστάντιου Β’ (337-361 μ.Χ.) και εκτιμάται πως ήταν σε χρήση από τον 4ο αι. π.Χ. έως τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια.
Πού οδηγούσε ο δρόμος που εντοπίστηκε μέσα στο ένα από τα τρία ορύγματα που έχουν διανοιχθεί για τις ανάγκες του υπό κατασκευήν σταθμού; Αφενός, εκτιμούν οι αρχαιολόγοι, ότι συνδέεται με τα οικιστικά κατάλοιπα που εντοπίστηκαν τη διετία 2008-2010 σε απόσταση 1.300 μ.
Αφετέρου – που είναι και το πιο σημαντικό – ο δρόμος κατευθύνεται προς την πόλη των Αθηνών όπου πιθανώς οδηγούσε προς τις Ιππάδες ή «Αιγεώς» πύλες, οι οποίες βρίσκονταν βόρεια του Ολυμπιείου και οδηγούσαν προς το Στάδιο, τα Παριλίσσια Ιερά και μέσα από το Παγκράτι στην περιοχή του Υμηττού.
Τα ευρήματα στην Πανεπιστημιούπολη και συγκεκριμένα σε όρυγμα που καταλαμβάνει 1.800 τ.μ. συνηγορούν στην άποψη ότι στην περιοχή υπήρχε ένας αρχαίος δήμος, ο οποίος ταυτίζεται με τον Ποταμό της Λεοντίδος φυλής. Θεωρούνταν πως βρισκόταν στη σημερινή περιοχή του Δασκαλειού, όπου βάσει των πηγών βρισκόταν ο αρχαίος δήμος Ποταμός Δειραδιωτών. Νέα στοιχεία, ωστόσο, αποκάλυψαν τρεις δήμους στην Αττική με το όνομα «Ποταμός».
Ο Ποταμός Δειραδιώτης που ανήκε στους δήμους της παραλίας και οι δήμοι Ποταμός καθύπερθεν και Ποταμός υπένερθεν, που ανήκουν στους δήμους του άστεως και τοποθετούνται στην περιοχή άνω του Ιλισσού στην Πανεπιστημιούπολη και στην περιοχή της Μονής Καισαριανής, αντιστοίχως.
Το τμήμα της αρχαίας οδού, που ήρθε τώρα στο φως, αποτελεί δευτερεύουσα οδό που σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία οδηγεί από το άστυ των Αθηνών σε δήμους του βόρειου τμήματος της δυτικής πλευράς του Υμηττού.
Προβλέπεται να αποξηλωθεί και να επανατοποθετηθεί όταν ολοκληρωθεί ο σταθμός, χωρίς να είναι αποσαφηνισμένο αν θα επανατοποθετηθεί στο συνολικό μήκος της ή τμήμα της, εξέλιξη που εξαρτάται το αν είναι δυνατή η μετατόπιση ενός φρεατίου εξαερισμού.
